Phan Rang lên thành phố

Lâu rồi, ta không nhìn Phan Rang như thế này nữa

Từ hôm nay, cái thị xã đầy nắng, gió và cát ấy trở thành Thành phố Phan Rang- Tháp Chàm.

Thị xã bé như bàn tay, dài và khẳng khiu gầy. Mỗi năm đều đặn hai mùa gió thổi dọc 12 tháng, gió chỉ trở chiều chứ chưa bao giờ lặng.

Nếu gió, cát và gai xương rồng có thể xuất khẩu, ắt Phan Rang đã trở thành xứ sở giàu nhất Việt Nam. Nhưng không ai mua xương rồng và gió cát, nên nó mãi nghèo. Lần lượt những đứa học trò quê đi rồi không về, mang sức lao động đi bán cho những nơi trả giá cao hơn.

Tết về quê, những kẻ chen chúc phố phường trở thành mẫu người thành đạt trong mắt người làng. Và vì thế, những đứa học trò quê thêm khao khát rời quê như các anh chị nó.

Lâu rồi, uống rượu với bạn bè, ta vẫn nhắc cái câu không biết đọc được ở đâu: "Lũ chúng ta từ quê ra đi và trở về nhìn quê bằng con mắt của người đi du lịch". Đôi khi, trở thành Việt kiều trên chính quê nhà mà không nhận ra.

Về quê, gọi là thăm cha mẹ nhưng một tuần hai ba bữa cơm nhà, còn lại là đi bù khú với mấy anh đồng nghiệp cùng quê. Mà những bữa cơm ở nhà, thông thường cũng trở thành những bữa bù khú với bạn bè. Biến nhà mình thành nhà hàng hay quán trọ, y hệt du khách.

Công việc, đời sống và nghề nghiệp biến đổi con người nhiều quá.

Lần giở những bài báo cũ, 15 năm trước, trong vòng ba năm ta viết 20 bài về vùng đất ấy. Toàn những cảm nhận tốt đẹp, những hăm hở khám phá: Những đêm vui ở một làng nghèo, Mỹ Tân mùa câu mực, Sông Dinh giữa hai bờ thương nhớ...

Trong vòng ba năm nay, gần 20 tuyến bài được ta triển khai thực hiện về Phan Rang, toàn những búa rìu: Lấy gạo mốc cứu đói cho dân, Những công trình tiền tỷ biến thành hàng mã, Đường chưa nghiệm thu đã sạt lở... Xen kẽ đấy toàn là những sai trái và những vụ tham nhũng.

Việc phê phán cái xấu, hẳn là cần. Nhưng đôi lúc lùi lại, đã thấy e ngại cho não trạng của mình: từ bao giờ, mình chỉ say sưa phê phán mà không nhạy cảm trước những điều tốt đẹp?

Không chỉ là Phan Rang, không chỉ là trang báo..

Hình như mình đã bớt nhân ái hơn?