Thời gian của Mẹ, Con và quý Toà

Tấm ảnh này chụp 11 năm trước ở sân Toà án Thành phố. Kết thúc phiên toà, trong cơn mưa, bà mẹ nhìn theo chiếc xe chở tử tù Phạm Minh Chánh, đứa con trai của bà, đã bị giam 11 năm. Hôm nay, người ta tiếp tục tuyên án tử hình anh, như những phiên toà trước.

11 năm, bà mẹ ấy thăm nuôi, chờ đợi con mình trở về. Thăm nuôi từ khi Phạm Minh Chánh còn là một chàng trai ngoài hai mươi đến khi anh đã là người đàn ông trạc tứ tuần. Đã hơn ba lần, bà nghe người ta tuyên án tử hình con mình. Đã hàng trăm lần bà viết đơn và gõ cửa công đường kêu oan cho con.

11 năm trong nhà tù, Phạm Minh Chánh lặp đi lặp lại hàng ngàn lời khai giống y nhau: "Tôi không giết người cướp của". Những lời khai của anh giống nhau, nhưng nó không giống với điều mà cơ quan điều tra muốn. Nên anh tiếp tục ở tù, tiếp tục ra toà. Nếu anh khai điều mà họ muốn, chắc anh không phải ở tù lâu đến vậy, chắc giờ người mẹ ấy chỉ gặp con mình trên bàn thờ.

11 năm, cơ quan điều tra cố chứng minh điều mà họ muốn. Lỡ bắt, lỡ giam rồi.

11 năm, Toà án cố chứng minh sự anh minh, nghiêm khắc và sáng suốt của mình. Mấy phiên toà trước lỡ tuyên tử hình rồi!

11 năm, bà mẹ ấy nhiều lúc tuyệt vọng, nhưng bà tin con không phạm tội . Lòng thương con giúp bà đứng dậy, vì bà là người mẹ.

Cuối cùng thì Phạm Minh Chánh cũng được trả tự do, Toà tuyên phạt anh mức án đúng bằng số ngày tù. Anh bị tuyên án về tội cướp, và mặc dù nạn nhân chết, nhưng anh không bị tuyên phạt tội giết người.

Tôi không tin Chánh phạm tội. Bởi nếu phạm tội, tức là anh cướp của giết người, phải tử hình. Bằng không, anh vô tội. Quan điểm cá nhân của tôi, bản án anh phải nhận chỉ là để hợp thức hóa hơn 11 năm "lỡ giam"; hợp thức hoá sự bất lực của các cơ quan tố tụng (vì không tìm ra thủ phạm); hợp thức hoá sự bất công mà người ta giáng xuống một con người.

11 năm là thời gian bị cướp đoạt của Chánh.

11 năm là thời gian đau khổ, chờ đợi của người mẹ.

11 năm ấy, là gì của Toà, của Viện kiểm sát và Cơ quan điều tra?